In dit uitgebreide artikel nemen we je daarom stap voor stap mee door alle belangrijke aspecten van camper accu's. We vergelijken de meest populaire types : AGM, Gel en Lithium , en leggen je precies uit wat de voor- en nadelen zijn. Ook gaan we in op hoe je de juiste capaciteit berekent, welke merken betrouwbaar zijn en welke valkuilen je moet vermijden. Zo kun je straks vol vertrouwen een keuze maken die perfect aansluit bij jouw situatie.
Belangrijk om te weten: Het werken met elektra in je camper brengt risico's met zich mee. Dit artikel is gebaseerd op onze jarenlange praktijkervaring bij Hop Custom Campers, waarbij we inmiddels 67 campers hebben gebouwd met complete elektrische systemen. Laat je elektrische installatie daarom altijd controleren door een vakman voordat je de weg op gaat. Of nog beter: besteed de complete installatie uit aan ervaren professionals. Veiligheid staat altijd voorop.
Voordat we induiken in de verschillende types, is het belangrijk om te begrijpen hoe een huishoud accu eigenlijk werkt. In de basis is een camper accu een energieopslag die gegenereerde stroom vasthoudt en deze weer afgeeft zodra jouw elektrische apparaten daarom vragen.
De spanning van een accu wordt uitgedrukt in volt (V). In de meeste campers werken we met 12 volt systemen, hoewel je bij grotere campers met veel stroomverbruik soms ook 24 volt systemen tegenkomt. De capaciteit van een accu wordt weergegeven in ampère-uur, afgekort als Ah. Dit getal vertelt je hoeveel ampère per uur je uit de accu kunt halen voordat deze leeg is.
Hierbij wordt in Europa standaard uitgegaan van een ontladingsperiode van 20 uur, ook wel de C20-waarde genoemd. Dit betekent dat een accu van 200Ah in theorie gedurende 20 uur lang 10 ampère per uur kan leveren (200 gedeeld door 20 is 10). Logisch toch? Maar hier komt een belangrijke nuance bij kijken.
In de praktijk kan diezelfde accu namelijk ook meer stroom per uur afgeven dan die 10 ampère. Je kunt bijvoorbeeld wel 20 ampère per uur uit de accu halen. Alleen heeft dit direct impact op de totale hoeveelheid energie die je eruit krijgt. Die wordt dan namelijk minder. Het is precies hetzelfde principe als bij de brandstoftank van je auto: als je hard rijdt en veel gas geeft, kom je minder ver met een volle tank dan wanneer je rustig en zuinig rijdt. Hoe sneller je een accu ontlaadt, des te kleiner de bruikbare totale capaciteit.
Dit is de reden waarom sommige fabrikanten, zoals het bekende merk Victron Energy, hun accucapaciteiten ook weergeven bij kortere ontladingstijden. Je ziet dan bijvoorbeeld een C10 waarde (ontlading in 10 uur) of een C5 waarde (ontlading in 5 uur). Deze getallen zijn altijd lager dan de C20 waarde, omdat je bij snellere ontlading minder totale energie uit de accu haalt.
Gouden regel: Ontlaad nooit sneller dan de door de fabrikant aangegeven C-waarde. Dit beschadigt je accu en verkort de levensduur aanzienlijk.
Als je op zoek gaat naar een accu voor je camper, kom je verschillende types tegen. Het is belangrijk om te weten dat niet alle accu's geschikt zijn voor gebruik als camper accu. Er zijn namelijk start accu's, semi-tractie accu's, voltractie accu's en start-stop accu's. Elk type is ontworpen voor een specifiek doel.
Voor campers heb je een semi-tractie accu nodig. Deze wordt ook wel een deep-cycle accu genoemd en is speciaal ontwikkeld om langdurig een constante stroom te kunnen leveren. In tegenstelling tot start accu's, die alleen korte stroompieken moeten leveren om je motor te starten, kunnen semi-tractie accu's behoorlijk diep worden ontladen zonder kapot te gaan. Afhankelijk van het specifieke type kun je ze ontladen tot 50% of zelfs 80% van hun totale capaciteit.
Let goed op: Start accu's zijn absoluut niet geschikt als camper accu, hoe verleidelijk de lage prijs ook kan zijn. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor het leveren van korte, hoge stroompieken om je motor te starten. Bij diepe ontlading, wat bij normaal gebruik in je camper heel snel gebeurt, raakt een startaccu onherstelbaar beschadigd. Gebruik ze dus nooit als recreatie-accu, zelfs niet tijdelijk.
Binnen de categorie semi-tractie accu's heb je vervolgens verschillende technologieën: AGM accu's, Gel accu's en Lithium accu's. AGM en Gel zijn beide varianten van loodaccu's, maar met belangrijke verschillen in de manier waarop ze zijn opgebouwd. Lithium accu's werken op een compleet andere technologie en zijn de nieuwste ontwikkeling. Hieronder nemen we elk type in detail door.
AGM is een afkorting van Absorbed Glass Mat, wat letterlijk 'geabsorbeerde glasmat' betekent. Bij dit type accu zit het accuzuur niet los in de accu, maar is het opgenomen in speciale glasvezelmatten die zich tussen de loodplaten bevinden. Dit in tegenstelling tot ouderwetse 'natte' loodaccu's waarbij het zuur los in de accu rondsloste.
Deze constructie geeft AGM accu's een aantal belangrijke voordelen. Door de zeer lage interne weerstand zijn ze uitstekend bestand tegen hogere ontladingssnelheden. Dit betekent dat ze grote hoeveelheden stroom kunnen leveren in korte tijd zonder problemen. Veel beter dan gel accu's in ieder geval. Dit maakt AGM accu's bij uitstek geschikt voor gebruik in combinatie met omvormers, die vaak plotseling veel stroom vragen wanneer je bijvoorbeeld een waterkoker of haardroger aanzet.
Het grootste voordeel van een AGM accu is ongetwijfeld de betaalbaarheid bij aanschaf. Voor een flinke AGM accu van 200Ah betaal je ongeveer een kwart tot een derde van wat een vergelijkbare lithium accu kost. Voor veel mensen met een beperkt budget is dit het doorslaggevende argument. Je kunt voor relatief weinig geld een degelijk werkend elektrisch systeem in je camper krijgen.
Daarnaast zijn AGM accu's goed bestand tegen temperaturen onder het vriespunt. Ze blijven ook bij strenge vorst functioneren, wat handig is als je bijvoorbeeld op wintersport gaat of in Scandinavië wilt kamperen. Ook de lage zelfontlading is een pluspunt , als je je camper even een paar weken niet gebruikt, blijft de accu redelijk goed op spanning staan.
Tot slot zijn AGM accu's onderhoudsvrij en volledig afgesloten. Je hoeft nooit water bij te vullen of andere onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Gewoon gebruiken en af en toe goed opladen, dat is voldoende.
Hoewel de lage aanschafprijs aantrekkelijk is, zijn er ook belangrijke nadelen waar je rekening mee moet houden. Het grootste nadeel is dat AGM accu's op de lange termijn juist weer duurder uitpakken door hun beperkte levensduur. Bij goed gebruik en onderhoud gaat een kwalitatieve AGM accu ongeveer 7 tot 10 jaar mee. Dat lijkt veel, maar een lithium accu gaat 15 tot 20 jaar mee. Je moet dus twee keer een AGM accu kopen in dezelfde periode.
Ook het aantal laadcycli is beperkter. Een goede AGM accu van bijvoorbeeld Victron haalt bij 50% ontlading ongeveer 600 tot 700 cycli. Dit betekent dat je de accu 600 tot 700 keer kunt ontladen en weer opladen voordat de capaciteit merkbaar achteruit gaat. Dit lijkt veel, maar als je fulltime in je camper woont of regelmatig op reis bent, heb je deze cycli sneller opgebruikt dan je denkt.
Een ander belangrijk nadeel is dat je een AGM accu maximaal tot 50% mag ontladen. Diepere ontlading beschadigt de accu en verkort de levensduur drastisch. Dit betekent dat je van een 200Ah AGM accu in de praktijk maar 100Ah bruikbaar hebt. Wil je dezelfde hoeveelheid bruikbare energie als een 100Ah lithium accu (die tot 80% ontladen kan worden), dan heb je een 160Ah AGM accu nodig. Dit brengt ons bij het volgende nadeel: het gewicht.
AGM accu's zijn zwaar. Heel zwaar zelfs. Een 200Ah AGM accu weegt al snel 55 tot 60 kilogram. Als je twee van deze accu's in serie of parallel schakelt voor meer capaciteit, ben je al 120 kilo verder. Dat is behoorlijk wat extra gewicht in je camper, wat ook ten koste gaat van je laadvermogen en je brandstofverbruik.
Tot slot is het laden van de laatste 20% van een AGM accu traag. Door de hogere interne weerstand bij bijna volle lading duurt het opladen van 80% naar 100% onevenredig lang. Dit merk je vooral bij opladen via zonnepanelen of tijdens het rijden. Die laatste 20% krijg je er vaak niet meer bij als je maar een paar uur in de zon staat of een paar uur rijdt.
Bij gel accu's zit het elektrolyt (de stof tussen de loodplaten die stroom geleidt) niet in vloeibare of geabsorbeerde vorm, maar als een vaste gel-substantie. Hierdoor zijn ze volledig onderhoudsvrij en afgesloten. Eventuele gasvorming tijdens het laden kan ontsnappen via een veiligheidsventiel, maar in de praktijk komt dit nauwelijks voor. Dit betekent dat je een gel accu in principe overal in je camper kunt plaatsen, zelfs in binnenkasten of onder zitbanken.
Het grootste voordeel van gel accu's ten opzichte van AGM is de langere levensduur. Een goede gel accu gaat bij 50% ontlading tot wel 750 cycli mee en heeft een totale levensduur van ongeveer 12 jaar bij goed gebruik. Dat is aanzienlijk langer dan een AGM accu.
Ook de extreem lage zelfontlading is een groot pluspunt. Een gel accu kan, mits goed volgeladen, maandenlang zonder bijladen staan zonder merkbaar spanning te verliezen. Dit maakt ze ideaal voor campers die langere tijd stilstaan, bijvoorbeeld in de winter.
Maar gel accu's hebben ook belangrijke nadelen, waardoor ze steeds minder populair zijn geworden in de camperbouw. Ze zijn namelijk gevoelig voor overladen. Als je laadapparatuur niet perfect afgesteld is op gel technologie, beschadig je de accu. Ook kunnen ze minder hoge laad- en ontladingssnelheden aan dan AGM accu's.
Dit laatste punt is cruciaal: gel accu's zijn minder geschikt voor gebruik met omvormers. Als je een waterkoker, föhn of ander apparaat met hoog vermogen wilt gebruiken, vraagt dit een grote stroomstoot van je accu. Een gel accu kan dit minder goed leveren dan een AGM of lithium accu. Ook als je meerdere apparaten tegelijk wilt gebruiken, kom je al snel aan de grenzen van wat een gel accu kan leveren.
Daarnaast zijn gel accu's doorgaans 10 tot 15% duurder in aanschaf dan vergelijkbare AGM accu's. Gezien de beperkingen ten opzichte van AGM en vooral lithium, zien we gel accu's daarom steeds minder vaak in moderne campers. Ze zijn eigenlijk alleen nog interessant in zeer specifieke situaties waarbij een camper heel lang stilstaat en slechts incidenteel gebruikt wordt.
De nieuwste generatie camper accu's zijn de lithium accu's, waarbij LiFePO4 (Lithium IJzer Fosfaat) de meest gebruikte variant is in campers. Deze technologie komt oorspronkelijk uit de elektrische auto-industrie en wint nu ook snel terrein in de camperbouw, ondanks de aanzienlijk hogere aanschafprijs.
Een lithium accu kan bij aanschaf tot vier keer duurder zijn dan een vergelijkbare AGM accu. Dat is een flinke investering die niet iedereen zomaar kan of wil doen. Toch zijn lithium accu's veruit de meest efficiënte en beste keuze op de lange termijn. Laat ons dat toelichten.
Het allergrootste voordeel van lithium accu's is de extreem lage interne weerstand. Hierdoor laden ze zeer efficiënt en snel. Waar een AGM accu bij het laden van 80% naar 100% urenlang nodig heeft, laadt een lithium accu in hetzelfde tempo door tot 95% of zelfs 100%. Dit betekent dat je veel meer uit je zonnepanelen haalt en dat je tijdens het rijden je accu's veel sneller volledig opladen krijgt.
Ook de ontladingseigenschappen zijn uitstekend. Een lithium accu kan zonder problemen tot 95% worden ontladen. Wij bij Hop Custom Campers adviseren meestal om niet verder te gaan dan 80% ontlading, omdat dit de levensduur nog verder verlengt. Maar zelfs bij 80% ontlading haal je uit een 100Ah lithium accu 80Ah bruikbaar vermogen, terwijl je uit een 200Ah AGM accu maar 100Ah haalt. Je hebt dus slechts de helft van de capaciteit nodig voor dezelfde bruikbare energie.
Dit brengt ons bij het volgende grote voordeel: het gewicht. Een 100Ah lithium accu weegt ongeveer 11 tot 13 kilogram. Een vergelijkbare AGM accu (200Ah voor dezelfde bruikbare capaciteit) weegt 55 tot 60 kilo. Dat is een verschil van ruim 45 kilo per accu. Als je twee accu's gebruikt, bespaar je al bijna 100 kilo aan gewicht in je camper. Dit is enorm veel, vooral als je camper toch al aan de grens van het maximale laadvermogen zit.
De levensduur van lithium accu's is ook indrukwekkend. Bij 80% ontlading gaan ze tot 2500 laadcycli mee, met een totale levensduur van 15 tot 20 jaar. Dit is meer dan het dubbele van AGM accu's. Hoewel de aanschafprijs hoger is, verdien je dit op termijn dus ruimschoots terug omdat je maar één keer hoeft te investeren in plaats van twee of drie keer.
Tot slot zijn lithium accu's perfect geschikt voor zwaar stroomverbruik. Wil je op inductie koken? Geen probleem. Een waterkoker en föhn tegelijk gebruiken? Ook dat kan zonder problemen. De hoge ontladingssnelheid die lithium accu's aankunnen maakt dit allemaal mogelijk.
Het grootste nadeel is natuurlijk de hoge aanschafprijs. Voor veel mensen is dit een drempel, vooral als je net een camper hebt gekocht en ook nog eens de complete inbouw moet betalen. Een goede 200Ah lithium accu kost al snel tussen de 1500 en 2500 euro, afhankelijk van het merk en de specificaties.
Een ander belangrijk nadeel is dat lithium accu's niet goed functioneren bij vriestemperaturen. Ze kunnen wel ontladen worden tot -10°C, maar opladen kan alleen bij temperaturen boven de 5°C. Als je dus in de winter wilt kamperen bij strenge vorst, moet je opletten. Opladen tijdens het rijden of met zonnepanelen gaat dan niet goed. De nieuwste generatie lithium accu's met ingebouwde verwarmingssystemen lossen dit deels op, maar dat maakt ze nog duurder.
Bij de oudere generatie lithium accu's was de installatie ook complexer omdat je een apart Battery Management System (BMS) moest installeren. Dit systeem beschermt de accu tegen overladen, te diepe ontlading en te hoge temperaturen. Gelukkig hebben de nieuwste lithium accu's die wij altijd plaatsen dit inmiddels ingebouwd, waardoor de installatie net zo eenvoudig is als bij AGM accu's.
Nu je de verschillende accu types kent, is de vraag: welke capaciteit heb je nodig? Dit is afhankelijk van vijf belangrijke factoren die we allemaal langslopen.
Dit is de basis. Je moet eerst weten hoeveel stroom je dagelijks verbruikt. Maak een lijstje van alle elektrische apparaten die je gebruikt en bereken per apparaat het dagelijkse verbruik. Dit doe je als volgt: vermenigvuldig het vermogen van het apparaat in Watt met het aantal uren dat je het gebruikt per dag. Dit geeft je het verbruik in watt-uren (Wh).
Een voorbeeld: je telefoonlader heeft een vermogen van 20 Watt en je laadt dagelijks 2 uur op. Dat is 40 Wh per dag. Je ledverlichting verbruikt 15 Watt en brandt gemiddeld 5 uur per avond: 75 Wh. Je compressor koelkast draait gemiddeld 8 uur per dag op 50 Watt: 400 Wh. Zo werk je alle apparaten af.
Tel vervolgens alle verbruiken bij elkaar op om je totale dagelijkse verbruik in Wh te krijgen. Deel dit getal door 12 (de spanning van je systeem) om uit te komen op het verbruik in Ah. Dit is de capaciteit die je dagelijks uit je accu haalt.
Hoe je je accu's kunt bijladen heeft grote invloed op de benodigde capaciteit. Sta je altijd op campings met walstroom? Dan hoef je minder capaciteit in te bouwen omdat je elke nacht kunt bijladen. Heb je een goed zonnepaneel systeem waarmee je op zonnige dagen je volledige dagverbruik kunt terugverdienen? Dan kun je ook met minder capaciteit toe.
Maar let op: zonnepanelen leveren veel minder op in de winter, bij bewolking en in beboste gebieden. Bereken daarom altijd met een worst-case scenario. Ga er bijvoorbeeld vanuit dat je maar 50% van de theoretische opbrengst van je zonnepanelen daadwerkelijk krijgt.
Wil je meerdere dagen off-grid kunnen staan zonder bij te laden? Dan moet je je dagelijkse verbruik vermenigvuldigen met het aantal dagen. Wil je drie dagen kunnen, dan heb je drie keer je dagverbruik aan capaciteit nodig. Houd hierbij ook rekening met het type accu: met AGM kun je maar 50% gebruiken, dus moet je je benodigde capaciteit verdubbelen.
De grootte van je omvormer is belangrijk. Een omvormer zet 12V gelijkstroom om naar 230V wisselstroom. Hierbij is er altijd 10 tot 15% energieverlies. Ook vraagt een omvormer plotseling grote stroomstoten wanneer je een zwaar apparaat aanzet. Je accu moet dit kunnen leveren. Hoe groter je omvormer, hoe meer piekstroom je accu moet kunnen leveren, en hoe meer capaciteit je nodig hebt.
Accu's presteren minder goed bij lage temperaturen. Ze lopen sneller leeg en laden minder efficiënt. Als je regelmatig in de winter of in koude gebieden reist, bouw dan extra marge in je berekening. Zo'n 20 tot 30% extra capaciteit is verstandig.
Laten we een compleet voorbeeld doorrekenen. Stel, je dagelijkse verbruik is 800 Wh. Dat is 800 / 12 = 67 Ah per dag. Je wilt drie dagen off-grid kunnen staan zonder opladen. Dat betekent 67 x 3 = 201 Ah benodigd.
Met AGM accu's: Je mag maar 50% ontladen, dus je hebt 201 / 0,5 = 402 Ah capaciteit nodig. Afgerond twee stuks 200Ah AGM accu's. Totaalgewicht: ongeveer 110 kilo. Totale kosten: ongeveer 800 tot 1200 euro.
Met lithium accu's: Je kunt 80% ontladen, dus je hebt 201 / 0,8 = 251 Ah capaciteit nodig. Eén 300Ah lithium accu volstaat, of twee stuks 150Ah. Totaalgewicht: ongeveer 30 tot 35 kilo. Totale kosten: ongeveer 2000 tot 2500 euro.
Je ziet direct het verschil: lithium is duurder maar veel lichter. Op termijn is lithium voordeliger omdat ze veel langer meegaan.
Bij Hop Custom Campers hebben we inmiddels 67 campers gebouwd met complete elektrische systemen. Op basis van deze ervaring is onze aanbeveling helder: ga voor lithium als je budget dit toelaat. De voordelen zijn zo groot dat de investering zich terugbetaalt. Vooral het gewichtsvoordeel en de efficiëntie bij opladen met zonnepanelen zijn enorm waardevol.
Heb je echt een beperkt budget of ga je regelmatig winterkamperen bij temperaturen onder nul? Dan zijn AGM accu's een prima alternatief.
Gel accu's raden we eigenlijk niet meer aan. Ze bieden geen duidelijke voordelen ten opzichte van AGM of lithium en hebben belangrijke beperkingen bij gebruik met omvormers en zware apparatuur.
Het kiezen en installeren van het juiste accusysteem is complex. Er komen veel factoren bij kijken en je wilt niet achteraf ontdekken dat je keuze niet goed was. Bij Hop Custom Campers helpen we je graag met persoonlijk advies. We kijken naar jouw specifieke situatie, reisplannen en budget, en adviseren je over het complete elektrische systeem – van accu's tot zonnepanelen, van laadregelaars tot omvormers.
Neem gerust contact met ons op om je mogelijkheden te bespreken. Met onze ervaring van 67 gebouwde campers weten we precies wat wel en niet werkt in de praktijk. Zo zorg je ervoor dat je camper een betrouwbaar elektrisch systeem krijgt waar je jarenlang zorgeloos plezier van hebt.
